نظریه سیستم اجتماعی وتأملاتی بر سه موج متفاوت از نظریه سیستم­های اجتماعی

نظریه‌ی سیستم­ها که مولود تفکر سیستمی و رویکرد سیستمی به مسائل و موضوعات گوناگون است، در جریان توسعه و تحول اندیشه­ها به تدریج شکل گرفته و روش­شناسی علوم مختلف را دستخوش دگرگونی کرده است. به زعم این رویکرد، رشته­های گوناگون علمی از روش­ها، واژه­ها، و اصطلاحات یکدیگر بهره گرفتند. یکی از تبعات مهم این نوع تفکر و رویکرد، اتخاذ رویکردی کلی نسبت به تمام علوم است.رویکرد مورد نظر، برای نگریستن به چیزهای مختلف از منظری واحد، راه و روشی خاص را فراهم آورده است. مطالعه­ی انواع و اقسام مختلف سیستم­ها در رشته­های گوناگون علمی تغییرات مهمی در تفسیر واقعیت مورد بررسی آن‌ها ایجاد کرده و شکل­گیری روش­شناسی جدیدی را در آن‌ها نوید بخشیده است. همین امر باعث بکارگیری و رواج طیف وسیعی از مفاهیم و اصطلاحات متداول در رشته­های دیگر و کشیده شدن جهت مطالعات به سمت ایده­های جدید و مطالعات میان­رشته­ای شده است.یکی از تحولات عظیم این رویکرد، اندیشه به هر سیستم با نظر به کل آن و با پیچیدگی خاص آن است، زیرا دیگر، رویکرد تحلیلی به تنهایی نمی­توانست و نمی‌تواند در مورد سیستم­هایی با روابط متقابل پیچیده بکار گرفته شود. شبیه­سازی و پیدایش دانش­های جدید، مولود همین رویکرد است.مفهوم «سیستم» یکی از لوازمات و عوامل وحدت­بخش در میان علوم، یا به تعبیر دیگر، یکی از اصطلاحات و مفاهیم شناخته­شده­ برای افزایش ارتباط میان رشته­های مختلف است. سیستم، مفهوم جدیدی نبود، اما کاربرد مشابه آن در رشته­های گوناگون علمی، کاملاً نو و جدید بود. بکارگیری مفهوم جدید سیستم، نقاط اشتراک، اصول و مبانی ثابت و همسان میان سیستم­های گوناگون را آشکار ساخت و روابط میان علوم مختلف را غنی­تر ساخت. برای مثال، کل­گرایی در مکتب ساختارگرایی از ارکان تفکر سیستمی شد و باعث شد تا اندیشمندان با روشی مشابهِ روش­شناسیِ ساختارگرا کار خود را پیش ببرند.درحقیقت، آشکار شدن برخی نارسائی­ها و بحران­ها در روش­شناسی­های کلاسیک، عامل استقبال دانشمندان علوم مختلف از پارادایم­های جدید شد. رویکرد مورد نظر در اوایل سده بیستم درصدد یافتن مفرّی، جهت گریز از بحران­های پیش آمده در شناخت علمی بود، بحران­هایی از قبیل عدم اعتماد به روش­شناسی متمایل به عنصرگرای که هر پیچیده­ای را با تقلیل به ساده و هر کلی را با تقلیل به اجزایش تعریف می­کرد. در این روش­شناسی تصور می­شد با شناخت ویژگی­های عناصر و اجزاء هر شی‌ء یا پدیده­ای، اعم از طبیعی و اجتماعی، می­توان به خاصیت کلی آن پدیده دست یافت.